Матэрыял для падрыхтоўкі да цэнтралізаванага экзамену па беларускай мове.
Вікторыя ЦІМАШЭНКА,
настаўнік беларускай мовы і літаратуры
ДУА “Ворнаўская сярэдняя школа Кармянскага раёна”,
Гомельская вобласць
1. Размяркуйце словы ў два слупкі: 1) словы, у якіх літары я, е, ё, ю, і абазначаюць адзін гук, 2) словы, дзе яны абазначаюць два гукі.
П’ю, юнацтва, герой, нясе, сезон, нёс, сеньёр, зямляк, аб’інець, алея, лес, лье, веліч, Ілья, пер’е, барэльеф, дзевяць, піяніна.
Адказ: 1) герой, нясе, сезон, нёс, зямляк, лес, веліч, дзевяць, 2) п’ю, юнацтва, сеньёр, аб’інець, алея, лье, Ілья, пер’е, барэльеф, піяніна.
2. Вызначце (суаднясіце) прынцып, па якім згрупаваны словы.
|
1. Зязюля, беленькі, нядзеля, дзень |
а. Усе зычныя цвёрдыя |
|
2. Волас, паэт, гоман, лугавы |
б. Ва ўсіх словах ёсць свісцячыя зычныя |
|
3. Жолуд, шырокі, чалавек, рабіна |
в. Усе зычныя мяккія |
|
4. Дзень спяваць, заяц, цеплыня |
г. Ва ўсіх словах ёсць шыпячыя зычныя |
|
5. Джаліць, жыць, шпарка, чэк |
д. Усе ловы пачынаюцца з зацвярдзелых зычных |
1_, 2_, 3_, 4_, 5_.
Адказ: 1в, 2а, 3д, 4б, 5г.
3. Запішыце словы, якія вымаўляюцца так:
[м’ац’эл’іца], [прый’эхац’], [ц’опл’ен’ка], [дз’м’э], [май’ой’], [в’эл’м’і], [л’ос].
Адказ: мяцеліца, прыехаць, цёпленька, дзьме, маёй, вельмі, лёс.
4. Прачытайце. Ці правільна запісаны словы? Выпраўце памылкі.
Ястрап, шчарнець, лёччык, дзяцька, рашчасаць валасы, у вопраццы, пераплёччык, рэшчык, сварысся, марос, пяшчаны, шчаслівы, бярэзьнік.
Адказ: ястраб, счарнець, лётчык, дзядзька, расчасаць валасы, у вопртцы, пераплётчык, рэзчык, сварышся, мароз, пясчаны, шчаслівы, бярэзнік.
5. Вызначце, у якіх словах колькасць гукаў адпавядае і не адпавядае колькасці літар.
Яблык, лясны, дзверы, сядзіць, дождж, грыб, дзівосныя, карысць, пытаецца, насенне, вугаль, сям’я.
Адказ: ябык – не адпавядае, лясны – адпавядае, дзверы – не адпавядае, сядзіць – не адпавядае, дождж – не адпавядае, грыб – адпавядае, дзівосныя – адпавядае, карысць – не адпавядае, пытаецца – адпавядае, насенне – не адпавядае, вугаль – не адпавядае, сям’я – не адпавядае.
6. Вызначце, колькі літар і колькі гукаў у словах.
Вераб’іны – _літар, _гукаў, вясёлка – _літар, _гукаў, грамадства – _літар, _гукаў, падзяліць – _літар, _гукаў, пад’язджаць – _літар, _гукаў, ясень – _літар, _гукаў, дождж – _літар, _гукаў, здароўе – _літар, _гукаў, насенне – _літар, _гукаў, дзень – _літар, _гукаў, радасць – _літар, _гукаў.
Адказ: Вераб’іны – 8 л., 9 г., вясёлка – 7 л., 7 г., грамадства – 10 л., 9 г., падзяліць – 9 л., 7 г., пад’язджаць – 10 л., 9 г., ясень – 5 л., 5 г., дождж – 5 л., 4 г., здароўе – 7 л., 8 г., насенне – 7 л., 6 г., дзень – 5 л., 3 г., радасць – 7 л., 6г.
7. Адзначце словы, у якіх літар больш, чым гукаў.
Роўнядзь, французскі, прыязджаць, аб’ява, пагалоўе, весялосць, творца, шчаслівы, голле,
Адказ: роўнядзь, французскі, прыязджаць, весялосць, голле.
8. Адзначце словы, у якіх два мяккія зычныя.
Чацвёрты, разьбяр, змена, скінуў, елачкі.
Адказ: чацвёрты, разьбяр, змена, елачкі.
9. Адзначце словы, у якіх адбываецца прыпадабненне шыпячых зычных да свісцячых.
Рэзчык, падабаешся, пясчаны, па адной лыжцы, у дзежцы, расчапіць, расказчык, разжаць, пераможца, на лодачцы.
Адказ: падабаешся, па адной лыжцы, у дзежцы, пераможца, на лодачцы.
10. Адзначце словы, у якіх адбываецца прыпадабненне глухіх зычных да звонкіх.
Ад печы, касьба, вакзал, жаніцьба, зборнік, мігцець, просьба, адшумець, прысядзьце.
Адказ: касьба, вакзал, жаніцьба, просьба.
Предложить публикацию