Тэставыя заданні па беларускай мове. Раздзел “Лексіка”

Заданні па раздзеле “Лексіка”, як паказвае вопыт і вынікі цэнтралізаванага экзамену па беларускай мове, застаюцца аднымі з самых складаных для навучэнцаў. Матэрыял прапануецца для падрыхтоўкі да здачы цэнтралізаванага экзамену і ўключае два тэсты розных тыпаў па дзесяць заданняў у кожным.

Валянціна КВЕЦЕНЬ,
настаўнік беларускай мовы і літаратуры
ДУА “Жырмунская сярэдняя школа”
Воранаўскага раёна,
Гродзенская вобласць

Тэст 1

1. Адзначце словазлучэнні, у якіх няма парушэнняў лексічнай нормы:

а) эканамічны гаспадар;
б) каменная агароджа;
в) адборная камісія;
г) камяністае поле;
д) адборачны гатунак.

2. Адзначце словазлучэнні, у якіх парушаны лексічныя нормы:

а) мазолістыя рукі;
б) малаважкая тэма;
в) малаважны груз;
г) малярныя работы;
д) калекцыйны матэрыял.

3. Адзначце словазлучэнні, у якіх няма парушэнняў лексічнай нормы:

а) камічная гісторыя;
б) кветкавая сукенка;
в) камедыйны персанаж;
г) конскі спорт;
д) крайняя неабходнасць.

4. Адзначце словазлучэнні, у якіх парушаны лексічныя нормы:

а) крэмніевая кіслата;
б) красамоўніцкі талент;
в) крывяністы падцёк;
г) крухмалістая бялізна;
д) крыўдлівыя словы.

5. Адзначце словы, якія маюць значэнне ‘сарамлівы чалавек’:

а) сарамяжлівы;
б) смелы;
в) спагадлівы;
г) ціхманы;
д) сумленны.

6. Адзначце словы, якія маюць значэнне ‘рашучы ў прыняцці рашэння’:

а) рызыкоўны;
б) стойкі;
в) адчайны;
г) мужны;
д) адважны.

7. Адзначце словы, якія маюць значэнне ‘група людзей’:

а) грамада;
б) статак;
в) талака;
г) зграя;
д) натоўп.

8. Адзначце словы, якія маюць значэнне ‘не звяртаць увагі’:

а) не зважаць;
б) не думаць;
в) не прапускаць;
г) не варочаць;
д) не лічыцца.

9. Адзначце словы, якія маюць значэнне ‘шчырая размова’:

а) шчаслівая;
б) задушэўная;
в) адкрытая;
г) даўняя;
д) сардэчная.

10. Адзначце словы, якія маюць значэнне ‘надзелены вялікім розумам’

а) мудры;
б) адукаваны;
в) празорлівы;
г) таленавіты;
д) старанны.

Тэст 2

1. Адзначце словы, лексічнае значэнне якіх вызначана правільна:

а) надарыцца – ‘трапіцца, сустрэцца’;
б) пагарда – ‘павага, слава’;
в) завязь – ‘вяровачка, шнурок, якімі завязваюць што-небудзь’;
г) зямлянка – ‘ураджэнка адной з кім-небудзь мясцовасці’;
д) кажан – ‘лятучая мыш’.

2. Адзначце словы, лексічнае значэнне якіх вызначана правільна:

а) кажамяка – ‘майстар, які вырабляе сырамятныя скуры’;
б) бондар – ‘той, хто займаецца прыватным гандлем’;
в) крамнік – ‘майстар па вырабу драўлянага посуду’;
г) ганчар – ‘майстар, рамеснік, які вырабляе з гліны посуд, іншыя рэчы’;
д) муляр – ‘рабочы, які будуе што-небудзь з каменя або цэглы’.

3. Адзначце словы, лексічнае значэнне якіх вызначана памылкова:

а) мураванка – ‘густая зялёная маладая трава’;
б) нарада – ‘афіцыйнае пасяджэнне, якое робіцца з мэтай абмеркаваць якія-небудзь пытанні’;
в) паданне – ‘тое, што даецца ад жалю як ахвяраванне, міласціна’;
г) аблога – ‘даўно не воранае поле, звычайна пакрытае травой’;
д) імшара – ‘роўная бязлесная прастора, невялікі луг на ўскраіне або сярод лесу’.

4. Адзначце словы, лексічнае значэнне якіх вызначана правільна:

а) амшарына – ‘мохавае балота’;
б) багна – ‘нізкае топкае балота; дрыгва’;
в) ростань – ‘месца перакрыжавання дзвюх або некалькіх дарог’;
г) роспач – ‘выпытванне ў каго-небудзь чаго-небудзь’;
д) цікаваць – ‘праяўляць жаданне, імкненне ўсё ведаць’.

5. Адзначце словы, лексічнае значэнне якіх вызначана памылкова:

а) шкадаваць – ‘пакласці канец сварцы, варожасці’;
б) утаймавацца – ‘уціхамірыцца, супакоіцца (пра чалавека)’;
в) нагадаць – ‘напомніць каму-небудзь пра што-небудзь’;
г) адрачыся – ‘адмовіцца ад сваіх правоў на што-небудзь’;
д) выпагадзіцца – ‘аб надыходзе дрэннага надвор’я’.

6. Устанавіце адпаведнасць паміж словамі ў левым слупку табліцы і іх лексічным значэннем у правым слупку. Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў, захоўваючы алфавітную паслядоўнасць літар левага слупка. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле. Напрыклад, А3Б4В5Г1.

А. Залетась
Б. Мінулагодні
В. Сёлета.
Г. Мінуўшчына

1. У гэтым годзе.
2. Два гады назад.
3. Тры гады назад.
4. Тое, што было раней, былое.
5. У прошлым годзе.

7. Устанавіце адпаведнасць паміж словамі ў левым слупку табліцы і іх лексічным значэннем у правым слупку. Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў, захоўваючы алфавітную паслядоўнасць літар левага слупка. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле. Напрыклад, А3Б4В5Г1.

А. Мінучы
Б. Нудны
В. Маладжавы
Г. Маладзёжны

1. Выглядае маладзей сваіх год.
2. Прымаць больш малады выгляд.
3. Невясёлы, маркотны.
4. Які, хутка праходзіць.
5. Прызначаны для моладзі.

8. Устанавіце сэнсавую адпаведнасць паміж словамі, выдзеленымі ў сказах у левым слупку табліцы і іх лексічным значэннем у правым слупку. Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў, захоўваючы алфавітную паслядоўнасць літар левага слупка. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле. Напрыклад, А3Б4В5Г1.

А. Густы алешнік і месцамі лаза зялёнай сцяной аплялі азёрныя берагі з усіх бакоў.
Б. На балоце між густых алешын пасуцца авечкі.
В. Моўчкі глядзіць беспрацоўны бадзяга на белакрылыя чайкі над морам.
Г. Бегчы далей, відаць па ўсім, было небяспечна, – можна з галавою праваліцца ў багну.

1. Нізкае топкае месца, грузкае балота.
2. Шматгадовая нізкарослая балотная расліна.
3. Альховы лес, зараснік альховых кустоў.
4. Бяздомны, незаняты працай чалавек.
5. Лісцевае дрэва сямейства бярозавых; вольха.

9. З двух слоў, пададзеных у дужках, вызначце тое, якое павінна быць ужыта ў дадзеным сказе. Запішыце гэта слова так, як яно пададзена ў сказе.

Дакладная прыкмета: цецерукі нанач у снег зашываюцца – трашчаць марозу, гуляць (ледзяным/ледзяністым) ветрам.

10. З двух слоў, пададзеных у дужках, вызначце тое, якое павінна быць ужыта ў дадзеным сказе. Запішыце гэта слова так, як яно пададзена ў сказе.

Насустрач дыхнула вільгаццю, мокрым пахам травы, алешніку і ракітніку – гэтак, як заўсёды пахне (падвячоркам/надвячоркам) ад ракі.

Ключ да адказаў