Падрыхтоўка да кантрольнай работы па біялогіі ў 11-м класе. Абагульняючае паўтарэнне. Заданні

У прапанаваным матэрыяле прадстаўлены заданні для паўтарэння па тэмах: “Абмен рэчываў і пераўтварэнне энергіі ў арганізме”, “Няклетачныя формы жыцця – вірусы”, “Роля рэгуляцыі і імуннай сістэмы ў падтрыманні пастаянства ўнутранага асяроддзя арганізма”, “Спадчыннасць і зменлівасць арганізмаў”, “Селекцыя і біятэхналогія», “Эвалюцыя арганічнага свету”, “Паводзіны як вынік эвалюцыі” ў выглядзе заданняў ЦЭ/ЦТ.

Наталля ЖУКОЎСКАЯ,
настаўнік біялогіі і хіміі
ДУА “Свіслацкая сярэдняя школа”
Гродзенскага раёна,
Гродзенская вобласць

У другім паўгоддзі кантрольная работа па біялогіі ў 11-м класе праводзіцца па наступных тэмах: “Абмен рэчываў і пераўтварэнне энергіі ў арганізме”, “Няклетачныя формы жыцця – вірусы”, “Роля рэгуляцыі і імуннай сістэмы ў падтрыманні пастаянства ўнутранага асяроддзя арганізма”, “Спадчыннасць і зменлівасць арганізмаў”, “Селекцыя і біятэхналогія”, “Эвалюцыя арганічнага свету”, “Паводзіны як вынік эвалюцыі”.

Вялікі аб’ём матэрыялу для паўтарэння перад кантрольнай работай можна сістэматызаваць на аснове заданняў цэнтралізаванага тэсціравання розных гадоў. Гэта патрабуе аналізу вялікай колькасці заданняў з ЦЭ/ЦТ, аднак дазваляе эфектыўна і якасна падрыхтавацца да кантрольнай работы і пры гэтым адпрацаваць дадатковыя блокі заданняў з цэнтралізаванага экзамену.

У прапанаваным матэрыяле прадстаўлены заданні для паўтарэння па тэмах: “Абмен рэчываў і пераўтварэнне энергіі ў арганізме”, “Няклетачныя формы жыцця – вірусы”, “Роля рэгуляцыі і імуннай сістэмы ў падтрыманні пастаянства ўнутранага асяроддзя арганізма”, “Спадчыннасць і зменлівасць арганізмаў”, “Селекцыя і біятэхналогія”, “Эвалюцыя арганічнага свету”, “Паводзіны як вынік эвалюцыі” ў выглядзе заданняў ЦЭ/ЦТ. 10 прапанаваных заданняў аб’яднаны па пяці ўзроўнях вучэбных дасягненняў: на кожным узроўні па два заданні (1-1, 1-2; 2-1, 2-2; 3-1, 3-2; 4-1,4-2; 5-1, 5-2).

Настаўнікі-прадметнікі могуць выкарыстоўваць такія заданні як у межах падрыхтоўкі да кантрольнай работы, так і ў якасці заданняў для выканання на этапе абагульняючага паўтарэння па біялогіі ў 11-х профільных класах.

АБАГУЛЬНЯЮЧАЕ ПАЎТАРЭННЕ
па тэмах “Абмен рэчываў і пераўтварэнне энергіі ў арганізме”, “Няклетачныя формы жыцця – вірусы”, “Роля рэгуляцыі і імуннай сістэмы ў падтрыманні пастаянства ўнутранага асяроддзя арганізма”, “Спадчыннасць і зменлівасць арганізмаў”, “Селекцыя і біятэхналогія”, “Эвалюцыя арганічнага свету”, “Паводзіны як вынік эвалюцыі”

1. Адкажыце на наступныя пытанні.

1-1. Выберыце прыкметы, якія адрозніваюць вірусы ад бактэрый:

А – наяўнасць клетачнай сценкі з мурэіна
Б – наяўнасць суперкапсіда
В – размнажаюцца дзяленнем клеткі папалам
Г – з’яўляюцца ўзбуджальнікамі поліяміеліту.

1-2. Выберыце правільна састаўленую пару, якая вызначае адпаведную храмасомную перабудову і механізм яе фарміравання:

1) інверсія – паварот фрагмента храмасомы на 180º;
2) дэлецыя – шматразовае паўтарэнне фрагмента храмасомы;
3) дуплікацыя – выпадзенне фрагмента храмасомы ў канцавой частцы;
4) транслакацыя – двухкратнае выпадзенне фрагмента храмасомы ў сярэдняй частцы.

2. Адкажыце на наступныя пытанні.

2-1. Выберыце прыкметы, якія ўзніклі як вынік дзеяння сацыяльных фактараў антрапагенезу:

а – шырокая грудная клетка
б – S-падобны выгіб пазваночніка
в – кучаравыя валасы ў прадстаўнікоў негроіднай расы
г – членараздзельнае маўленне
1) а, б, в
2) а, г
3) в, г
4) толькі г.

2-2. Размясціце пералічаных прадстаўнікоў роду Чалавек (Ноmо) у храналагічным парадку (адказ запішыце ў выглядзе парадку лічбаў – 3214):

1) краманьёнец;
2) неандэрталец;
3) чалавек умелы;
4) чалавек прамахадзячы.

3. Адкажыце на наступныя пытанні.

3-1. Ніжэй прапанаваны пяць пар прыкладаў органаў (структур) жывёл, тры з якіх могуць служыць аднолькавым параўнальна-анатамічным доказам эвалюцыі:

а – пярэднія канечнасці яшчаркі і ласты кіта
б – рыючыя канечнасці крата і рыючыя канечнасці мядзведкі
в – іголкі вожыка і поўсць сабакі
г – лёгкае балацяніка і лёгкія птушак
д – хабаток матыля і хобат слана

Укажыце, як называюцца гэтыя тры пары органаў (структур) і якія два прыклады да іх не адносяцца («лішнія»):

1) аналагічныя органы; «лішнія» прыклады – а, д
2) аналагічныя органы; «лішнія» прыклады – а, в
3) гамалагічныя органы; «лішнія» прыклады – б, г
4) гамалагічныя органы; «лішнія» прыклады — в, д.

3-2. Для кожнай пары органаў (структур) падбярыце схему, якая адлюстроўвае спосаб ажыццяўлення эвалюцыйнага працэсу, які прывёў да фарміравання ўказаных органаў (структур). Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў у алфавітным парадку А3Б1В4…:

Органы (структуры)	Схема спосабу
A) іголкі вожыка і поўсць сабакі Б) крылы кажана і ласты кіта B) караняплод морквы і клубень бульбы Г) сямянка сланечніку і зярняўка пшаніцы Д) грызучы ротавы апарат саранчы і сысучы ротавы апарат матылёў

4. Адкажыце на наступныя пытанні.

4-1. Вызначце, які спосаб відаўтварэння апісвае кожны прыклад. Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў у алфавітным парадку А3Б1В4…:

4-2. На малюнках адлюстраваны схемы дзеяння двух форм натуральнага адбору (F1, F2, F3 – рад пакаленняў). Устанавіце адпаведнасць паміж характэрнымі асаблівасцямі форм натуральнага адбору і прадстаўленымі схемамі:

Характэрная асаблівасць форм натуральнага адбору	Схема дзеяння формы натуральнага адбору
A. суправаджаецца звужэннем нормы рэакцыі прымет Б. генатыпічная і фенатыпічная разнастайнасць асобін зніжаецца B. адбываецца зрух сярэдняга значэння нормы рэакцыі прыкмет Г. прыводзіць да фарміравання новых адаптыўных генатыпаў у папуляцыі Д. дзейнічае ў нязменных і аптымальных для папуляцыі ўмовах асяроддзя

Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў, выкарыстоўваючы алфавітную паслядоўнасць літар левага слупка. Напрыклад: А1Б2В2Г1Д1.

5. Выканайце наступныя заданні.

5-1. Для кожнага прыкладу мутацыйных змяненняў (А–Г) укажыце від мутацый:

Структура храмасом					Від мутацыі
да мутацыі	пасля мутацыі
	А	Б	В	Г
					1) дэлецыя 2) інверсія 3) трысамія 4) дуплікацыя 5) поліплаідыя 6) транслакацыя

Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў, выкарыстоўваючы алфавітную паслядоўнасць літар левага слупка. Напрыклад: А1Б2В2Г3.

5-2. Рашыце задачу:

Ген І, які вызначае групу крыві, знаходзіцца ў адной аўтасоме з генам, які ўплывае на развіццё пазногцяў, на адлегласці 10 марганід. Мужчына з трэцяй групай крыві і дэфектам развіцця пазногцяў (дамінантная прыкмета), у бацькі якога была першая група крыві і дэфект развіцця пазногцяў, а ў маці – трэцяя група і нармальныя пазногці, ажаніўся з жанчынай з першай групай крыві і нармальнымі пазногцямі.

Вызначце верагоднасць (%) нараджэння ў іх сям’і дзіцяці з першай групай крыві і нармальным развіццём пазногцяў.

Поделиться ссылкой: