Трэнажор складаецца з 20 заданняў у выглядзе тэстаў, якія прызначаны для адпрацоўкі ўменняў і навыкаў па раздзеле “Лексіка. Фразеалогія”. Матэрыял можна выкарыстоўваць на ўроках беларускай мовы ў профільных 10-х, 11-х класах, а таксама для падрыхтоўкі да цэнтралізаванага экзамену (цэнтралізаванага тэсціравання).
Ірына ЦІМОХАВА,
настаўнік беларускай мовы і літаратуры,
ДУА “Гімназія г. Быхава”
Магілёўская вобласць
А1. Адзначце прыклады, лексічнае значэнне якіх вызначана правільна:
1) поплаў – “частка вуды, якая ўтрымлівае лёску з кручком”;
2) воцат – “вадкасць з рэзкім кіслым смакам”;
3) бубен – “ударны музычны інструмент”;
4) сакавік – “чацвёрты месяц каляндарнага года”;
5) справа – “работа, занятак”.
А2. Адзначце прыклады, лексічнае значэнне якіх вызначана правільна:
1) лазня – “падземны ход”;
2) кнігарня – кніжны магазін;
3) поўдзень – “мясцовасць з цёплым, гарачым кліматам”;
4) лівень – моцны, праліўны дождж”;
5) кроп – “вялікія кроплі расы”.
А3. Адзначце прыклады, лексічнае значэнне якіх вызначана правільна:
1) гваздзік – “металічны стрыжань з вастрыём на канцы”;
2) прасавальня – памяшканне, дзе прасуюць, гладзяць прасам што-небудзь”;
3) цукар – “белае крышталічнае рэчыва, салёнае на смак”;
4) вілы – “сталовыя прыборы”;
5) шпак – “пералётная птушка атрада вераб’іных з чорным апярэннем”.
А4. Адзначце прыклады, у якіх правільна вызначана лексічнае значэнне выдзеленых слоў:
1) ісці нетаропка – “хутка, спяшаючыся”;
2) новы дыван – “прадмет мяккай мэблі для сядзення і ляжання”;
3) жвавая гаспадыня – “поўная жыццёвых сіл, рухавая;
4) глядзіць крадком – “употай, скрытна”;
5) кахаць музыку – «мець цягу, цікавасць да чаго-небудзь”.
А5. Адзначце прыклады, у якіх правільна вызначана лексічнае значэнне выдзеленых слоў:
1) небяспечная паездка – “якая можа прычыніць шкоду”;
2) з выгляду ахайны – “багаты, шыкоўны”;
3) заможнае жыццё – “матэрыяльна добра забяспечанае”;
4) вясёлая кабета – “маладая незамужняя жанчына”;
5) старажытны брук – “дарога, укладзеная каменем”.
А6. Адзначце словазлучэнні, у якіх няма парушэння лексічнай нормы:
1) лясістая дарога;
2) душэўная размова;
3) грэцкія словы;
4) абмежавальны ўжытак;
5) знакаміты зямляк.
А7. Адзначце словазлучэнні, у якіх няма парушэння лексічнай нормы:
1) пясочны колер;
2) карэнны барадач;
3) знамянальны дзень;
4) непаразуменне сэнсу;
5) асаблівы выгляд.
А8. Адзначце словазлучэнні, у якіх няма парушэння лексічнай нормы:
1) гліністая талерка;
2) караністая расада;
3) адрыўны гук;
4) дажджлівы дзень;
5) зачыніць вочы.
А9. Адзначце словазлучэнні, у якіх няма парушэння лексічнай нормы:
1) пясочнае пірожнае;
2) карыслівыя выкапні;
3) асабовы займеннік;
4) лясная птушка;
5) духоўная размова.
А10. Адзначце словы, якія маюць значэнне “вядомы ўсяму свету”:
1) славуты;
2) знакаміты;
3) знакавы;
4) цікавы;
5) слаўны.
А11. Адзначце словы, якія маюць значэнне “моцна адчуваць холад”:
1) зіхацець;
2) мігцець;
3) стыць;
4) калець;
5) зябнуць.
А12. Адзначце словы, якія маюць значэнне “глядзець на каго-небудзь, што-небудзь, не адрываючы вачэй”:
1) гарэзаваць;
2) цікаваць;
3) пільнаваць;
4) сароміць;
5) завіхацца.
А13. Да слоў-кампанентаў, прапанаваных у левым слупку табліцы, падбярыце словы-кампаненты з правага слупка, каб аднавіць фразеалагізмы. Адказ запішыце ў выглядзе літар і лічбаў. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле.
А. … вочы |
1. Браць за |
А14. Да слоў-кампанентаў, прапанаваных у левым слупку табліцы, падбярыце словы-кампаненты з правага слупка, каб аднавіць фразеалагізмы. Адказ запішыце ў выглядзе літар і лічбаў. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле.
А. … галаву |
1. Нагрэць |
А15. Вызначце значэнне фразеалагізмаў і ўстанавіце адпаведнасць паміж слупкамі табліцы. Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле.
А. Што кіем па вадзе |
1. Па значэнні адпавядае фразеалагізму абы дзень да вечара. |
А16. Вызначце значэнне фразеалагізмаў і ўстанавіце адпаведнасць паміж слупкамі табліцы. Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле.
А. На кожным кроку |
1. Па значэнні адпавядае фразеалагізму цягнуць на вяроўцы. |
А17. Да слоў-кампанентаў, прапанаваных у левым слупку табліцы, падбярыце словы-кампаненты з правага слупка, каб аднавіць фразеалагізмы. Адказ запішыце ў выглядзе літар і лічбаў. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле.
А. … сядзеш, там і злезеш |
1. Каб |
А18. Да слоў-кампанентаў, прапанаваных у левым слупку табліцы, падбярыце словы-кампаненты з правага слупка, каб аднавіць фразеалагізмы. Адказ запішыце ў выглядзе літар і лічбаў. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле.
А. … не пераскочыць |
1. Кот |
А19. Узнавіце фразеалагізмы, прапанаваныя ў левым слупку табліцы, уставіўшы на месцы пропускаў лічэбнікі з правага слупка. Устанавіце адпаведнасць паміж слупкамі табліцы. Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле.
А. Гнуць у … пагібелі |
1. адзін |
А20. Устанавіце адпаведнасць паміж фразеалагізмамі ў левым слупку табліцы і супрацьлеглымі ім па значэнні фразеалагізмамі ў правым слупку. Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле.
А. Сэрца сціскаецца |
1. Даць ходу |
Адказы:
А1. 2,3,5 |
А 11. 3,4,5 |
А2. 2,3,4 |
А12. 2,3 |
А3. 1,2,5 |
А13. А2, Б3, В5, Г1 |
А4. 3,4 |
А14. А3, Б4, В2, Г1 |
А5. 1,3,5 |
А15. А2, Б5, В1, Г4 |
А6. 2,5 |
А16. А4, Б3, В2, Г5 |
А7. 1,3,5 |
А17. А4, Б5, В3, Г2 |
А8. 2,4 |
А18. А5, Б1, В4, Г3 |
А9. 1,3,4 |
А19. А3, Б4, В1, Г5 |
А10. 1,2,5 |
А20. А2, Б5, В3, Г4 |