Свая гульня 2: “Гісторыя беларускіх зямель з XVI па XIX стст.”

Серыя гульняў “Свая гульня” (на беларускай і рускай мовах) накіравана на падрыхтоўку навучэнцаў да выпускнога экзамену па гісторыі Беларусі ў 9-м класе. Уключае пытанні білетаў (1–25).

Сяргей СТРАЛЬЧУК, настаўнік гісторыі і грамадазнаўства
ДУА “Вярбовіцкая базавая школа” Нараўлянскага раёна,
Гомельская вобласць.
Раман ЖЫГАЛАЎ, настаўнік гісторыі
ДУА “Сярэдняя школа № 38 г. Гомеля”

Мэты і задачы гульні:

– выяўленне і падтрымка інтэлектуальна адораных навучэнцаў;
– развіццё пазнавальных інтарэсаў школьнікаў да паглыбленага вывучэння гісторыі Беларусі;
– стварэнне ўмоў для рэалізацыі творчых здольнасцей вучняў;
– фарміраванне ўмення навучэнцаў працаваць у камандзе.

Удзельнікі гульні: удзельнікамі інтэлектуальнай гульні з’яўляюцца навучэнцы 5–9-х класаў, падзеленыя на дзве каманды.

Парадак арганізацыі і правядзенні гульні

Гульня праводзіцца ў некалькі тураў, кожны з якіх прадугледжвае веды па гісторыі Беларусі са старажытнасці да XV ст. і ўменне выкарыстоўваць гэтыя веды ў нестандартнай сітуацыі.

Камандная гульня прадугледжвае выкананне заданняў у абмежаваны прамежак часу. Кожная каманда пры выкананні заданняў пэўнага тура атрымлівае балы ад 10 да 80. Складанасць пытання залежыць ад намінацыі і колькасці балаў.

Кіраўніцтва гульнёй: кіраўніцтва гульнёй ажыццяўляе вядучы і журы.

Падвядзенне вынікаў

Падвядзенне вынікаў і выяўленне пераможцаў праводзіцца па выніках максімальна набраных камандамі балаў. Атрыманыя вынікі падсумоўваюцца. Каманды-пераможцы і прызёры інтэлектуальнай гульні ўзнагароджваюцца граматамі. Усім удзельнікам гульні выдаюцца сертыфікаты.

Інтэрактыўная гульня:
https://docs.google.com/presentation/d/1n9SlkfSiDctkftfv0xmf0EVVkkdeKs1G/edit?usp=sharing&ouid=118248151997275522254&rtpof=true&sd=true

1. Францыск Скарына – беларускі першадрукар, гуманіст, асветнік

10 балаў. Перыяд паміж Сярэднімі вякамі і Новым часам, у якім адраджалі традыцыі, культуру і г.д. Старажытных Грэцыі і Рыма. Адказ: Адраджэнне (Рэнесанс).

20 балаў. Сістэма поглядаў, у якой чалавек з’яўляўся найвышэйшай каштоўнасцю, – гэта … ? Адказ: гуманізм.

30 балаў. Даведайцеся асобу: “Усходнеславянскі і беларускі гуманіст, асветнік і першадрукар, вучоны і пісьменнік. Нарадзіўся ў сям’і купца. Першапачатковую адукацыю ён атрымаў у Полацку і Вільні. Скончыў Кракаўскі і Падуанскі ўніверсітэты”. Адказ: Францыск Скарына.

40 балаў. Пералічыце найбольш вядомых прадстаўнікоў еўрапейскага Адраджэння. Адказ: Леанарда да Вінчы, Мікеланджэла, Мікалай Капернік.

50 балаў. Якія ўстановы Рэспублікі Беларусь носяць імя Францыска Скарыны? Назавіце іх. Адказ: універсітэт у Гомелі, бібліятэка, педагагічнае вучылішча, гімназія № 1 у Полацку, гімназія № 1 у Мінску.

60 балаў. У якім годзе Францыск Скарына засноўвае ў Празе друкарню і выдае “Псалтыр”? Адказ: 1517.

70 балаў. Назавіце кнігі, якія Францыск Скарына выдаў у 1522 г. і 1525 г. Адказ: “Малая падарожная кніжка”, “Апостал”.

80 балаў. Пералічыце паслядоўнікаў Францыска Скарыны і напісаныя імі працы (кнігі). Адказ: 1. С.Будны (“Катэхізіс”); 2. В.Цяпінскі (“Евангелле”); 3. І.Фёдараў (“Апостал”); 4. П.Мсціславец (“Евангелле” і “Псалтыр”).

2. Люблінская унія

10 балаў. Калі была заключана Крэўская унія, па якой Ягайла стаў каралём Польшчы і ВКЛ? Адказ: 1385 г.

20 балаў. Калі будзе заключана Люблінская унія? Паміж якімі краінамі? Адказ: 1569; паміж Польшчай і ВКЛ.

30 балаў. Якая канфедэратыўная дзяржава была створана па выніках Люблінскай уніі 1569 года? Адказ: Рэч Паспалітая.

40 балаў. Вядома, што на Люблінскім сойме польскі бок выступаў за ІНКАРПАРАЦЫЮ тэрыторыі ВКЛ. Што гэта значыць? Адказ: уключыць тэрыторыю ВКЛ у склад Польшчы.

50 балаў. Вызначыце караля Польшчы і Літвы ў перыяд Люблінскай уніі 1569 года. Адказ: Жыгімонт II Аўгуст.

60 балаў. Пералічыце асноўныя прычыны заключэння Люблінскай уніі. Адказ: 1. Паражэнне ў бітвах Лівонскай вайны; 2. Жаданне “шляхецкіх вольнасцяў” шляхціцамі ВКЛ; 3. Тэрытарыяльныя інтарэсы польскіх шляхцічаў і распаўсюджванне каталіцтва на тэрыторыі ВКЛ.

70 балаў. Вызначыце АГУЛЬНАЕ і АСОБНАЕ краін у Рэчы Паспалітай. Адказ: АГУЛЬНАЕ – сейм, кароль і знешняя палітыка; АСОБНАЕ – заканадаўства, суд, друк, армія, тытул і мова.

80 балаў. Вызначыце заканадаўчы дакумент караля Рэчы Паспалітай Генрыха Валуа аб абмежаванні каралеўскіх паўнамоцтваў. Калі ён быў прыняты? Адказ: “Генрыхавыя артыкулы”; 1573 г.

3. Фарміраванне беларускай народнасці ў XIV–XVIII стст.

10 балаў. Асноўнымі заняткамі ў гаспадарчым жыцці на тэрыторыі беларускіх зямель былі…? Адказ: жывёлагадоўля і земляробства.

20 балаў. Пералічыце асноўныя прыкметы народнасці. Адказ: мова, культура, побыт, самасвядомасць, тэрыторыя пражывання.

30 балаў. Першымі формамі беларускай дзяржаўнасці былі…? Адказ: Полацкае і Тураўскае княствы.

40 балаў. Назавіце дзяржаву, якая была крыніцай цэнтралізацыі і аб’яднання беларускіх зямель. Адказ: ВКЛ.

50 балаў. Якая мова была дзяржаўнай у ВКЛ? Адказ: старабеларуская мова.

60 балаў. Колькі ўсіх Статутаў ВКЛ было створана? Назавіце іх даты. Адказ: тры; 1529 г.,1566 г.,1588 г.

70 балаў. Дайце азначэнне паняцця “народнасць”. Адказ: супольнасць людзей, якая склалася гістарычна і характарызуецца адзінствам паходжання, адзінай мовай, тэрыторыяй, матэрыяльнай і духоўнай культурай, псіхічным складам, этнічнай самасвядомасцю.

80 балаў. Закончыце сказ: “Найбольш распаўсюджанымі жанрамі фальклору ў беларусаў былі …”. Адказ: песні, казкі, загадкі, выслоўі, прыказкі і прымаўкі.

4. Беларусь у перыяд Айчыннай вайны 1812 года

10 балаў. Паміж якімі краінамі праходзіла Айчынная вайна 1812 гада? Хто ўзначальваў гэтыя краіны? Адказ: Францыя і Расійская імперыя; Напалеон і Аляксандр I.

20 балаў. Як называецца план па аднаўленні ВКЛ (як аўтаноміі), які быў прапанаваны царскаму ўраду да пачатку вайны? Хто ягоны аўтар? Адказ: “План Агінскага” Міхаіл Клеафас Агінскі.

30 балаў. Вызначыце дату пачатку баявых дзеянняў Айчыннай вайны 1812 г. Адказ: 12 (24) чэрвеня.

40 балаў. Пералічыце населеныя пункты, дзе праходзілі асноўныя бітвы падчас Айчыннай вайны 1812 г. Адказ: бітвы пад Салтанаўкай, Кобрынам, Клясціцамі.

50 балаў. Што ставіла сабе мэтай беларуская шляхта ў Айчыннай вайне 1812 г.? Адказ: аднаўленне Рэчы Паспалітай у межах 1772 г.

60 балаў. Назавіце вёску, жыхары якой у гады Айчыннай вайны 1812 г. не толькі аказалі супраціўленне французскім войскам, але і ўдзельнічалі ў вызваленні Полацка? Адказ: Жарцы.

70 балаў. Якую стратэгію барацьбы выбрала рускае войска ў Айчыннай вайне 1812 г.? Адказ: адступленне, вываз правіянту, спаленне населеных пунктаў, надзея на маразы.

80 балаў. Пералічыце асноўныя вынікі Айчыннай вайны 1812 г. Адказ: 1. Французскае войска адступіла; 2. Заняпад гарадоў і гаспадарак; 3. Не адменена прыгоннае права; 4. Хто падтрымаў Напалеона атрымаў дараванне

5. Аграрная рэформа 1861 года. Сталыпінская рэформа на беларускіх землях

10 балаў. Імператар Расійскай імперыі, які ажыццявіў сялянскую рэформу. Адказ: Аляксандр II Вызваліцель.

20 балаў. Калі быў падпісаны маніфест аб адмене прыгоннага права? Адказ: 19 лютага 1861 г.

30 балаў. Калі была праведзена Сталыпінская рэформа на беларускіх землях? Адказ: 1906 год.

40 балаў. Пералічыце асноўныя ўмовы адмены прыгоннага права ў Расіі. Адказ: 1. Сяляне сталі свабоднымі; 2. Сяляне былі павінны выкупляць зямлю 49 гадоў пад 6 %; 3. Сяляне заставаліся ў статусе часоваабавязаных на працягу 9 гадоў.

50 балаў. Асноўнымі прычынамі адмены прыгоннага права ў Расіі былі…? Адказ: цяжкае становішча сялян і эканамічная адсталасць Расіі.

60 балаў. Пералічыце асноўныя прычыны аграрнай рэформы П.Сталыпіна ў 1906 годзе. Адказ: 1. Недахоп зямлі ў сялян; 2. Эканамічная адсталасць краіны; 3. Захаванне феадальных перажыткаў.

70 балаў. У выніку якой падзеі царскі ўрад змякчыў шэраг умоў адмены прыгоннага права для беларускіх зямель? Адказ: паўстанне 1863–1864 г.

80 балаў. Якія мэты аграрнай рэформы меў на ўвазе П.Сталыпін? Адказ: разбурыць абшчыну, увесці капіталістычныя адносіны ў гаспадарцы, раскалоць вёску на бедных і багатых сялян, замацаваць за сялянамі больш зямлі.

Поделиться ссылкой: