Жанна ЛІТВІНЮК,
загадчык
ДУА “Яслі-сад № 40 г. Мазыра”,
Гомельская вобласць
Картатэка, распрацаваная педагогамі дашкольнай установы, утрымлівае беларускамоўныя гульні па адукацыйных галінах, а таксама дыдактычныя гульні па мастацкай літаратуры для выхаванцаў малодшай групы. Усе гульні сістэматызаваны ў адпаведнасці з творамі на беларускай мове, якія абазначаны ў вучэбнай праграме дашкольнай адукацыі.
Дыдактычнае практыкаванне “Чый галасок?”
Мэта: развіваць слыхавое і зрокавае ўспрыманне.
Дыдактычны матэрыял: дэманстрацыйныя малюнкі (варона, зязюля, верабей, салавей, шпак); аўдыёзапіс з галасамі птушак.
Ход гульні: У розных месцах пакоя размяшчаюцца выявы птушак. Прайграецца аўдыёзапіс голасу адной з птушак, а дзеці павінны знайсці вачыма адпаведную карцінку, а затым падысці да яе.
Дыдактычная гульня “Хто лішні персанаж?”
Мэта: удакладніць веды дзяцей па змесце казак і казачных персанажаў.
Абсталяванне: фігуркі герояў казак з розных відаў тэатра.
Ход гульні: На стале выстаўляюцца героі адной з казак з адным лішнім персанажам. Дзецям называецца казка. Дзеці павінны назваць хто лішні, хто заблудзіўся.
Гульня «Дожджык»
Мэта: пашырыць уяўленні дзяцей пра з’яву надвор’я – дождж.
Ход гульні:
Выхавальнік:
– Падчас дажджу кропелькі стукаюць па даху – кап, кап, кап (прамаўляе ва ўмераным тэмпе, дзеці паўтараюць, пальчыкам стукаюць па каленах).
Калі дожджык пачынаецца, кроплі падаюць павольна, вось так (прамаўляе павольна, дзеці прайграюць). А цяпер паслухайце і пазнайце, які ідзе дождж (прамаўляе “кап, кап, кап” у розным тэмпе, дзеці адгадваюць і кажуць – хутка, павольна).
Гульня паўтараецца 2-3 разы.
Дыдактычная гульня “Прыкметы восені”
Мэта: замацаваць паняцце пра восеньскія з’явы, актывізаваць слоўнікавы запас па тэме; развіваць вусную мову, увагу, памяць.
Дыдактычны матэрыял: сюжэтныя малюнкі з выявай розных пор года.
Ход гульні: На стале ўперамешку ляжаць карцінкі з выявай розных сезонных з’яў (ідзе снег, квітнеючы луг, восеньскі лес, шпак у шпакоўні і г. д.). Дзіця выбірае карцінкі, на якіх намаляваныя толькі восеньскія з’явы і само або з дапамогай дарослага называе іх. Напрыклад: “Сонейка хаваецца за хмары. Ідзе дождж. Лісце на дрэвах жоўтыя і чырвоныя. Птушкі ляцяць на поўдзень. Жывёлы рыхтуюць запасы на зіму. Людзі апранаюць паліто і плашчы” і г. д.
Рухомая гульня “Зайчык”
Мэта: развіваць увагу, спрыт, каардынацыю рухаў, хуткасць рэакцыі.
Правілы: пры набліжэнні зaйчыка гульцы павінны хутка ўзяцца за рукі, калі яны не паспеюць зрабіць гэтага, той, да каго дакрануўся зайчык, займае яго месца.
Змест: дзеці бяруцца за pyкi i ўтвараюць круг. У сярэдзіне – 3aйчык. Усе спяваюць:
Заінька бялюсенькі,
Заінька шарусенькі!
Праскачы ў дзірачку
Ды не пaбi спіначку!
На гэтыя словы зайчык імкнецца выскачыць з круга, але дзеці не пускаюць i хутка прысядаюць, як толькі ён набліжаецца да каго-небудзь з ix. Пасля гэтага дзеці спяваюць далей:
Заінька, павярніся,
Шэранькі, павярніся
Tyпнi ножкай, паскачы
Ды ў далоні запляшчы!
Пры заканчэнні пecнi ўсе павінны запляскаць у далоні. Гэтым момантам карыстаецца зайчык: ён хапае каго-небудзь з дзяцей i хутка становіцца на яго месца. Той, хто застаўся без месца, павінен выконваць ролю Зaйчыка.
Дыдактычная гульня “Складзі карцінку”
Мэта: развіццё зрокавага ўспрымання; узбагачэнне слоўнікавага запасу; развіццё лагічнага мыслення.
Дыдактычны матэрыял: разразныя малюначкі з выявай зайчыка і лісы.
Гукавая размінка
Мэта: развіццё фанематычнага ўспрымання, маўленчага апарата, слыхавога рытму.
Ла-ла-ла – казка зноў да нас прыйшла.
Ды-ды-ды – казцы рады мы заўжды.
Жы-жы-жы – казку сёння раскажы.
Дыдактычная гульня “Хто самы назіральны?”
Мэта: Замацоўваць уменне складаць апавяданне па малюнку, развіваць увагу, пашыраць слоўнікавы запас.
Матэрыял: сюжэтныя малюнкі з гульні “Збяры і раскажы казку”.
Ход гульні: Дарослы паказвае карцінку з выявай сюжэту адной з казак і просіць дзяцей апісаць, што намалявана на малюнку. Дзеці пералічваюць і апісваюць герояў, падзеі, прадметы. За кожны правільны адказ яны атрымліваюць жэтоны.
Дзецям 3-5 гадоў можна гуляць два-тры разы па адным сюжэце. Пераможца выкладвае свой сюжэт.
Гукавая размінка
Мэта: развіццё фанематычнага ўспрымання, маўленчага апарата, слыхавога рытму.
са-са-са гэта хітрая ліса
су-су-су і жыве яна ў лесе
сы-сы-сы шмат спраў у лісы
са-са-са яна круціць кола.
Дыдактычная гульня “Шляпа штукара”
Мэта: замацаванне ведаў аб казках; развіццё маўлення; дробнай маторыкі рук, увагі і вобразнай памяці.
Матэрыял: гумавыя цацкі з настольнага тэатра, капялюш або скрынка, хустка.
Ход гульні:
Дарослы паказвае капялюш і хустку: “Гэта капялюш штукара, у ім ляжаць героі казак. Вам патрэбна па чарзе навобмацак вызначыць героя, назваць яго і сказаць, з якой ён казкі.
Настольны тэатр. Казка “Курачка Раба”
Мэта: замацоўваць веды аб галоўных героях казкі, актывізаваць увагу дзяцей.
Дыдактычны матэрыял: фігуркі з настольнага лялечнага тэатра.
Ход гульні: Па ходу развіцця сюжэту казкі паслядоўна выстаўляюцца на стол усе дзейсныя персанажы казкі – фігуркі з настольнага лялечнага тэатра.
– Дзеці, паглядзіце, хто прыйшоў да нас у госці (дзед, баба, курачка Раба, мышка). Выберыце і пакажыце таго, хто больш за ўсё спадабаўся. Назавіце яго.
Дыдактычная гульня “Адгадай”
Мэта: вучыць адрозніваць і называць цацкі.
Дыдактычны матэрыял: цацкі “Курачка”, “Пеўнік”, “Кураняты”
Ход гульні:
– Перад вамі цацкі. Разгадайце загадку і пакажыце цацку-адгадку.
Ён важна ходзіць, дзяўбе, кукарэкае. Хто гэта? Певень.
Яны маленькія, бегаюць, пішчаць. Хто гэта? Кураняты.
Яна кудахча, нясе яйкі і выседжвае птушанят. Хто гэта? Курачка.
Дыдактычная гульня “Які ліст?”
Мэта: удасканальваць веды, адрозніваць лісце трох дрэў; развіваць вусную мову, увагу, памяць.
Абсталяванне: кошык, восеньскае лісце.
Ход гульні: Дзеці сядзяць па крузе і перадаюць адно аднаму кошык. Па чарзе дастаюць лісток, кажуць, з якога ён дрэва і ўтвараюць прыметнік. Напрыклад: гэты ліст з бярозы – бярозавы ліст.
Дыдактычная гульня “Лістапад”
Мэта: вучыць суадносіць па колеры выразаны лісток з контурам; развіваць назіральнасць, увагу, памяць.
Абсталяванне: карткі з выявай лісця; лісце рознага колеру.
Ход гульні: Раздаём карткі з выявай контуру лісточкаў. Лісце ляжыць на падносе. Неабходна ўважліва паглядзець і запоўніць картку восеньскім лісцем. Толькі трэба быць вельмі ўважлівымі, контуры лісця маюць розную афарбоўку. Падбіраць дзеці павінны не толькі па форме, але і па колеры.
Дыдактычная гульня “Скнара”
Мэта: ужываць у мове назоўнікі мужчынскага і жаночага роду адзіночнага ліку ў вінавальным склоне (марожанае, мармелад, шакалад, карамель).
Абсталяванне: муляжы (набор “Крама”)
Ход гульні:
Прапануеце дзіцяці дапамагчы вам распавесці невялікі аповед пра прагнага малога. Пасля кожнага шматкроп’я выкладвайце перад дзіцём муляж прысмакі, якую патрабаваў прагны малы.
“Пайшла аднойчы мама ў парк пагуляць з малым. Маляня крочыў каля мамы. Раптам ён убачыў прадаўца прысмакаў. Маляня падбег да прадаўца і стаў хапаць усё, што ляжала на калясцы”.
“Ён хапаў і прыгаворваў: “Хачу… марожанае, хачу… мармелад, хачу… шакалад, хачу… карамель”. Малы набраў столькі прысмакаў, што яны не мясціліся ў яго маленькіх ручках, а ён працягваў крычаць, патрабаваць у мамы купіць яму яшчэ. Мама вельмі занервавала і назвала маляняці скнарам”.
Прапануеце дзіцяці даць маральную ацэнку ўчынку дзіцяці.
Гульня “Абдымкі”
Мэта: навучыць дзяцей фізічнаму выразу сваіх станоўчых пачуццяў, тым самым спрыяючы групавой згуртаванасці.
Ход гульні: Выхавальнік прапануе дзецям стаць у вялікі круг. Затым просіць дзяцей пастарацца выказаць свае сяброўскія пачуцці да астатніх дзяцей, абдымаючы іх. І пачынае з лёгкіх маленькіх абдымкаў, далей дзеці працягваюць абдымаць адно аднаго па крузе, з кожным разам, калі не пярэчыць сусед, узмацняючы абдымкі.
Пасля гульні задаюцца пытанні:
– Ці спадабалася вам гульня?
– Чаму добра абдымаць іншых дзяцей?
– Прыемна вам, калі вас абдымаюць?
– Ці часта вас абдымаюць?
Дыдактычная гульня “Знайдзі цень ад цацкі”
Мэта: удасканальваць канцэнтрацыю і ўстойлівасць увагі.
Дыдактычны матэрыял: каляровыя малюнкі цацак, выразаныя з паперы, і іх чорныя цені, намаляваныя на кардоне.
Ход гульні: Цацкі страцілі свае цені. Знайдзіце цень кожнай цацкі і прыкладзіце каляровую цацку зверху на яе чорны цень.
Дыдактычная гульня “Знайдзі цацкам пары”
Мэта: развіваць мысленне, дробную і агульную маторыку.
Дыдактычны матэрыял: розныя цацкі ў двух экзэмплярах кожная, куфар для цацак.
Ход гульні: Дзецям раздаюцца цацкі і прапануецца схадзіць у “краму” і набыць яшчэ адну дакладна такую ж цацку.
Дыдактычная гульня «Хто як голас падае?»
Мэта: развіваць гукавую культуру гаворкі дзяцей, узбагачаць лексічны запас.
Матэрыял: прадметныя малюнкі хатніх жывёл, аўдыёзапісы галасоў хатніх жывёл.
Ход гульнi: Выхавальнік паказвае дзецям карціны жывёл і просіць падаць голас таксама, як жывёла, удакладняючы пры гэтым, як падае голас жывёла.
Выхавальнік, пры гэтым, удакладняе, што сабакі – брэшуць, кошкі – мяўкаюць, каровы – мукаюць; козы – мэкаюць; коні – ржуць; свінні – рохкаюць.
Дыдактычная гульня «Збяры з частак»
Мэта гульні: развіццё прамовы, увагі, памяці, мыслення, каардынацыі рухаў рук.
Матэрыял: разразныя малюначкі герояў казак, адпаведныя разразным малюначкам загадкі.
Ход гульні: Дарослы паказвае дзецям фігуркі герояў казак. Пытае, як іх завуць. Затым паказвае, што з частак можна скласці фігурку любога з герояў.
Затым часткі картак змешваюцца, і дарослы просіць дзіцяці адгадаць загадку і скласці фігурку героя.
Дыдактычная гульня «Рознакаляровыя мячы»
Мэта: навучыць групаваць прадметы па колеры і асобным каляровым дэталям, дапамагаючы адно аднаму на аснове параўнання прадметаў.
Матэрыял: для кожнага дзіцяці – рознакаляровыя кардонныя мячы, лялькі і звяркі.
Ход гульні: Выхавальнік паказвае дзецям, як падскоквае гумовы мяч, і загадвае загадку пра мяч: «Як упадзе – не плача, ножак няма, а скача». Потым просіць вызначыць колер мяча. Затым дзеці атрымліваюць заданне падабраць мяч для цацак, арыентуючыся па колеры цацак або па іншых якіх-небудзь дэталях.
Дыдактычная гульня: «Збяры кольцы»
Мэта: замацаваць веды сямі асноўных колераў вясёлкі; развіваць увагу і лагічнае мысленне дзяцей 3-4 гадоў, замацоўваць веданне асноўных сямі колераў вясёлкі і кошт.
Дыдактычны матэрыял: Вясёлка», выкананая ў выглядзе набору, у які ўваходзяць дугі сямі колераў вясёлкі (па 3 шт.), карцінка вясёлкі (на стужцы, вядзерца), розныя па даўжыні палоскі сямі колераў вясёлкі.
Ход гульні: Дзіцяці прапануецца сабраць кольцы з аднолькавых па памеры і колеру дуг. Потым можна злічыць, колькі атрымалася кольцаў і папрасіць дзіця паказаць кольцы вызначанага колеру («пакажы зялёнае кальцо», «дзе блакітнае кальцо»).
Дыдактычная гульня «Певень»
Мэта: развіваць назіральнасць, уважлівасць. Развіваць гаворку, дробную маторыку. Называць асноўныя колеры (белы, чорны, чырвоны, сіні, зялёны, жоўты).
Матэрыял: яркі, маляўнічы малюнак пеўня. Карткі з кішэнькамі і квадратамі рознага колеру (адпаведныя колеры пеўніка) + некалькі квадрацікаў якія не адпавядаюць колеру пярынак у пеўніка.
Ход гульні: Разглядаем пёркі пеўня і называем, якога яны колеру. Затым паказваем дзецям карткі з кішэнькамі і тлумачым, што ў вялікай кішэньцы ляжаць квадрацікі, яны рознага колеру (называем іх). Гэтыя квадрацікі такога ж колеру, як пёркі ў пеўніка, але там ёсць і іншага колеру. Прапануем раскласці іх па маленькай кішэні, і паглядзець, якога колеру засталіся. Называем іх.
Дыдактычная гульня: «Хто хутчэй збярэцца»
Мэта: замацоўваць змест казак.
Абсталяванне: фігуркі казачных герояў, ілюстрацыі сюжэтаў казак.
Ход гульні: На сталах раскладзены сюжэты розных казак. Дзецям раздаюць фігуркі або ілюстрацыі казачных персанажаў. Дзеці пад музыку танчаць са сваімі персанажамі. Па камандзе выхавальніка дзеці знаходзяць патрэбны сюжэт, ставяць свайго казачнага героя.
Предложить публикацию