Удзел у VI з’езде настаўнікаў і работнікаў адукацыі краін СНД, які праходзіў у Душанбэ, стаў галоўнай падзеяй прафесійнага жыцця ў гэтым годзе для Вікторыі Гяч — намесніка загадчыка ясляў-сада № 19 Слуцка, пераможцы конкурсу прафесійнага майстэрства “Настаўнік года — 2020” у намінацыі “Выхавальнік дашкольнай адукацыі”. Вікторыя Пятроўна правяла майстар-клас для замежных калег, дзе расказала пра адукацыйныя магчымасці “тэатра на фартуху” для малодшых дашкольнікаў. Яе выступленне атрымала высокую ацэнку.
Выхоўваць актыўных і камунікабельных
— Неабходна выхоўваць дзяцей не пасіўнымі слухачамі, а здольнымі ўспрымаць інфармацыю, актыўна на яе рэагаваць, абмяркоўваць, выказваць сваё агрументаванае меркаванне. У гэтым дапамагае тэатральная дзейнасць, — адзначае педагог. — У нашым садзе з верасня 2021 года рэалізуецца раённы педагагічны праект па фарміраванні камунікатыўных уменняў у дзяцей з цяжкімі парушэннямі маўлення сродкамі тэатра.
Мастацкі цэнтр садаўскай групы, дзе займаюцца малодшыя дзеці, напоўнены рознымі відамі тэатраў. Педагогі штодня выкарыстоўваюць іх у рабоце. Тут прадстаўлены тэатр на фланелеграфе, ценявы, пальчыкавы, пальчаткавы, тэатр рукавічак, плоскасны, настольны, тэатр кубкаў, бі-ба-бо, тэатры на талерках і шпульках. Каб абыграць музычныя дыдактычныя гульні, казкі і пастаноўкі, а таксама вершы, песні і папеўкі, падабраны касцюмы, маскі, музычныя інструменты (металафоны, драўляныя лыжкі, бубен, маракасы і г.д.). У якасці дэкарацыі — зборна-разборная канструкцыя з пад’ёмным механізмам. Яна служыць і “жывой сцяной” для размяшчэння дзіцячых творчых работ, і сцэнай для пастановак выхаванцаў.
— У пэўны момант нам захацелася разнастаіць тэатральныя атрыбуты, — адзначыла Вікторыя Пятроўна. — Так мы прыйшлі да ідэі стварэння “тэатра на фартуху”. Цяжка аднесці яго да пэўнага віду тэатра, бо гэта сінтэз розных відаў тэатра. У ім злучыліся элементы пальчыкавага і пальчаткавага тэатраў, бі-ба-бо, тэатра на фланелеграфе і інш.
Мабільны і ўніверсальны тэатр
Аснова тэатра, які прэзентуе Вікторыя Гяч, — звычайны фартух з бавоўны або атласу. Дэкарацыі і персанажы для яго выраблены з фетру. Усе дэталі можна знімаць, бо прымацаваны яны клейкай стужкай. Такая асаблівасць робіць фартух мабільным і ўніверсальным у выкарыстанні. У розных частках фартуха знаходзяцца патаемныя кішэнькі. Персанаж можа схавацца ў траве, доміку, кустах.
Як выкарыстоўваць адукацыйныя магчымасці “тэатра на фартуху”? Работу можна пачынаць з дзецьмі малодшага дашкольнага ўзросту. Вядома, гэта яшчэ не сапраўдныя артысты: яны самі не паставяць спектакль, не выканаюць ролі і не інсцэніруюць казку. Іх трэба вучыць весці дыялог, браць на сябе ролю і дзейнічаць.
— Апрануўшы “тэатр-фартух”, я адразу магу пачаць аповед, заняткі, размову, спектакль ці неяк па-іншаму разнастаіць працэс. Прычым дзеючыя героі нікуды не знікаюць, усе навідавоку, — працягвае Вікторыя Пятроўна. — Дэкарацыі таксама рухаюцца разам з акцёрамі-персанажамі, хутка мяняюцца. Можна маніпуляваць лялькамі, прымацоўваючы іх на фартух або хаваючы ў спецыяльную кішэньку. Удала дапаўняць гэты працэс мімікай, жэстамі, сродкамі маўленчай выразнасці. Разыграем, напрыклад, сюжэт казкі “Зайкава хатка”. На фартух прымацоўваем дзве хаткі — лубяную і ледзяную. На даху хатак, на дрэвах і траве — белы снег. Надышла вясна і белы снег растаў (знімаем дэталі (снег) і хаваем у кішэньку).
“Тэатр на фартуху” дазваляе вырашаць праграмныя задачы ўсіх адукацыйных галін вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі. Педагог падбірае адпаведныя прыёмы работы ў залежнасці ад мэты. Гэта можа быць развіццё маўлення, элементарных матэматычных уяўленняў, азнаямленне з творамі дзіцячай мастацкай літаратуры і фальклору. Так, педагог мадэлюе разнастайныя камунікатыўна-гульнявыя сітуацыі для таго, каб садзейнічаць развіццю дзяцей з цяжкімі парушэннямі маўлення. Выхаванцы разыгрываюць ролі, засвойваюць стратэгіі і тактыкі камунікатыўных паводзін. Кожны стварае свой вобраз з дапамогай вербальных і невербальных сродкаў выразнасці ў прадугледжаных сюжэтам сітуацыях.
Хто ў доміку жыве?
— Работу з “тэатрам на фартуху” пачынаем з казак. Чытаем і расказваем іх, прымацоўваючы на фартух персанажаў па сюжэце. Выхаванцы слухаюць, знаёмяцца з героямі, адказваюць на пытанні. Так дзеці вучацца слухаць і эмацыянальна ўспрымаць літаратурныя творы, сачыць за развіццём сюжэту ў іх, — адзначае Вікторыя Пятроўна. — Далей больш дэталёва знаёмім іх з кожным з персанажаў, асаблівасцямі яго знешняга выгляду, звычкамі, ладам жыцця. Выкарыстоўваем гульнявыя практыкаванні, суправаджаючы дзеянні вершамі. Так, расказваючы пра зайчыка, імітуем яго рухі. Скачам, падкурчыўшы лапкі, калоцімся ад страху, калі ўбачылі ваўка, імітуем эмоцыі з дапамогай мімікі. Звяртаем увагу на тое, што зімой зайчык белы і не так прыкметны ваўку. Лісічка-сястрычка, рудая махлярка, хітрая прыгажуня, ходзіць важна, упэўнена, любуецца сабой. Мішка касалапы, наадварот, ідзе цяжка, рыкае.
Калі дзеці азнаёміліся з казкай, яе героямі, умеюць яе расказваць, мы прыдумваем выдуманую гісторыю пра патрэбы і клопаты розных гульнявых персанажаў і падахвочваем дзяцей дапамагчы ім. Напрыклад, Мышцы з казкі “Церамок” трэба пабудаваць новы дом і падрыхтавацца да сустрэчы гасцей, якія прыйдуць да яе з лесу. Персанажы “тэатра на фартуху” адначасова з’яўляюцца персанажамі пальчыкавага і пальчаткавага тэатра, таму і выхаванцы могуць выконваць пэўную ролю. Калі апрануць на ручку дзіцяці персанажа пальчаткавага тэатра Вожыка, мы даведаемся, што здарылася ў яго, чаму ён сёння сумны або вясёлы, як мы можам яму дапамагчы. Усе дзеці з цікавасцю чакаюць сустрэчы з героем тэатра, разам з ім развучваюць дыялогі, прыдумваюць пачатак ці канец дыялогаў, удзельнічаюць у складанні творчых апавяданняў.
У гэтую работу паступова ўключаюцца малаактыўныя і сарамлівыя дзеці. Спачатку проста назіраюць за тым, што адбываецца. Затым, апрануўшы на пальчык персанажа пальчыкавага або пальчаткавага тэатра (Зайку або Мышку), амаль маўкліва выконваюць ролю. Але паступова пачынаюць адказваць на пытанні выхавальніка або іншага дзіцяці, гаварыць простымі сказамі. Кожны герой “тэатра на фартуху” сутыкаецца і з праблемнай сітуацыяй. Тады дзейнасць дзяцей накіроўваецца на яе вырашэнне. Уявім: дзеці прыйшлі на птушыны двор, дзе стаіць домік. Хто ж у ім жыве? Чаму ніхто не сустракае гасцей? Што магло адбыцца? Малыя выказваюць свае здагадкі. Аказваецца, у доміку жыве Пеўнік.
Надзея ЦЕРАХАВА
Предложить публикацию