У практыку работы ясляў-сада № 29 Ліды ўведзены беларускамоўны дзень, на працягу якога ўсе супрацоўнікі размаўляць з дзецьмі і дарослымі на беларускай мове. У матэрыяле ідзе гаворка пра асаблівасці арганізацыі гэтага дня ў залежнасці ад узросту выхаванцаў і прыводзяцца прыклады работы.
Алена ЖЭГЗДРЫН,
выхавальнік
ДУА “Яслі-сад № 29 г. Ліды”,
Гродзенская вобласць
Далучэнне дзяцей дашкольнага ўзросту да агульначалавечых і нацыянальных каштоўнасцей – адна з галоўных задач выхавання і навучання дзяцей дашкольнага ўзросту. Для яе рэалізацыі неабходна выкарыстоўваць у дашкольнай установе беларускую мову. Таму ў практыку работы нашай установы дашкольнай адукацыі па чацвяргах уведзены беларускамоўны дзень, на працягу якога ўсе супрацоўнікі размаўляць з дзецьмі і дарослымі на беларускай мове.
У першай малодшай групе беларуская мова ўводзіцца паступова ў розныя віды дзейнасці: выхавальнікі чытаюць народныя казкі, прапануюць паслухаць беларускую музыку, пагуляць у народныя гульні. Дзеці паўтараюць за выхавальнікам асобныя словы, невялікія вершы, пацешкі.
У другой малодшай групе гэта работа ў гэтым напрамку працягваецца далей і садзейнічае:
– адрозніванню дзецьмі беларускага і рускага маўлення;
– пабуджэнню да ўзнаўлення кароткіх літаратурных твораў на беларускай мове;
– ужыванню формул беларускага этыкету;
–разыгрыванню кароткіх твораў на беларускай мове.
У сярэдняй і старшай групах у гэты дзень на беларускай мове з дзецьмі праводзяцца не толькі заняткі, якія рэалізуюць задачы адукацыйнай вобласці “Развіццё маўлення і культура маўленчых зносін” вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі, але і ўвесь адукацыйны працэс (Дадатак). Усё гэта садзейнічае фарміраванню ў выхаванцаў цікавасці і станоўчых адносін да роднай мовы.
У маёй групе галоўным героем гэтага дня становіцца Бульбашык. Да дзяцей прыходзяць у госці лялькі Аленка, Янка і Арынка.
На працягу ўсяго дня яны знаходзяцца разам з дзецьмі на занятках, удзельнічаюць у гульнях. Таксама для таго, каб выхаванцы лепш вывучылі новыя словы, вядзецца альбом “Слоўнікавая скарбонка”, у якім дзіця малюе прадметы, аб’екты ў адпаведнасці з тэмай тыдня, тым самым хутчэй запамінаючы іх назвы на беларускай мове. Потым у гульнях “Назаву слова, пакажы малюнак”, “Што ты ўзяў”, “Скажы па-беларуску” мы іх замацоўваем.
У беларускамоўны дзень усе супрацоўнікі ўстановы дашкольнай адукацыі (памочнік выхавальніка, музычны кіраўнік, кіраўнік фізічнага выхавання) размаўляюць на беларускай мове. Таксама і бацькоў мы заклікаем да гэтага: заходзячы ў групу бацькі вітаюцца з намі і развітваюцца на беларускай мове, паказваючы сваім дзецям моўны прыклад. Вялікая падзяка бацькам за тое, што яны падтрымліваюць нас у гэтай справе, папраўляюць сваіх дзетак, тлумачаць незразумелыя словы.
На сайце дашкольнай установы выкладваем кансультацыі для бацькоў, якія знаёмяць іх з тым, як навучыць дзетак беларускай мове: “Мова продкаў і нашчадкаў”, “Роля мастацкай літаратуры ў развіцці дашкольнікаў”. Таксама там зроблена ўкладка “Слоўнікавая скарбонка”, у якой даем новыя словы, якія вывучылі з дзецьмі на тыдні.
Вельмі радуе тое, што дзеці ўжо падчас вольных гульняў, у размовах пачалі выкарыстоўваць беларускія словы не толькі па чацвяргах, але і ў астатнія дні тыдня.
Дадатак
Беларускамоўны дзень у сярэдняй групе. Тэма тыдня “Агародніна”
Мэта: пашырыць уяўленні пра агарод, расліны, якія пасаджаны чалавекам; узбагаціць слоўнік беларускімі словамі; практыкаваць у зносінах на беларускай мове; фарміраваць навыкі здаровага ладу жыцця.
Раніца
Прывітанне на беларускай мове, гаворка з бацькамі па-беларуску.
1 Зносіны
Гутарка “Чым карысная агародніна”.
Мэта: развіваць уменне адказваць на пытанні; замацоўваць веды пра карысныя якасці агародніны; фарміраваць станоўчыя адносіны да ежы з агародніны.
2 Індывідуальная праца па маляванні
“Вясёлыя гульні з лініяй і колерам” (Серыя “Умней-ка”). С. 24.
Мэта: замацоўваць назвы колераў, практыкаваць ва ўменні маляваць алоўкамі без праглядаў.
3 Гульня
Дыдактычная гульня “Чароўны мяшочак”.
Мэта: развіваць уменне дзяцей з дапамогай тактыльных пачуццяў распазнаваць па форме і называць агародніну.
Матэрыял і абсталяванне: муляжы агародніны.
4 Элементарная працоўная дзейнасць
Праца ў прыродзе. Даручэнне паліць расліны.
Мэта: фарміраваць уменне вызначыць неабходнасць паліва раслін.
Ранішняя гімнастыка
Выкананне агульнарухавых практыкаванняў з гімнастычнымі палкамі пад беларускую музыку (па плане кіраўніка па фізічнай культуры).
Снеданне. Прыём ежы
Мэта: замацаваць ужыванне ў мове ветлівых слоў “дзякуй”, “калі ласка”, “смачна есці”.
Заняткі
1 Музычная дзейнасць
Гульня “Бусел і жабка” (па плане музычнага кіраўніка).
2 Развіццё маўлення і культура маўленчых зносін. Агародніна
Праграмныя задачы:
– практыкаваць ва ўменні адказваць на пытанні, заахвочваць дзяцей да складання самастойных сказаў; актывізаваць у маўленні дзяцей назвы колераў, агародніны; адпрацоўваць правільнае вымаўленне заўсёды цвёрдага гука [р] у складах, словах, сказах; практыкаваць у правільным дапасаванні назоўнікаў да прыметнікаў;
– развіваць маўленне дзяцей, увагу, памяць;
– выхоўваць цікавасць да працы ў агародзе.
Слоўнік: ураджай, агурок, памідор, кабачок, капуста, бульба, гарох, морква, бурак; капаць, расціць, паліваць, палоць.
Метадычныя прыёмы: сюрпрызны момант, гульня “Раскажы пра агародніну”, практыкаванне “Закончы сказ”, гульня “Агароднік”, гутарка.
Дапаўненне: абсталяванне – кошык з агароднінай.
План правядзення
Бульбашык: Добры дзень, дзеці! Мая бабуля сабрала на агародзе багаты ўраджай. Вось прыслала вам падарункі.
Выхавальнік ставіць кошык за шырму. Прапануе каму-небудзь узяць плод і расказаць па схеме:
– форма;
– на што падобны;
– якога колеру;
– які на смак;
– як ужываецца (сыры, вараны, смажаны).
Прыклад адказу: Агурок – доўгі, авальны, зялёны, сакавіты, яго ядуць сырым ці соляць.
Выхавальнік: Вось які багаты ўраджай вырасціла бабуля Бульбашыка! Давайце разам скажам – “ураджай” (Харавыя і індывідуальныя адказы дзяцей).
Бульбашык: А зараз давайце палічым агародніну: адна морква, дзве морквы, тры….
Якую агародніну любіце есці вы?
Прыдумайце, як вы закончыце сказ “Я ем…”.
Спытайцеся ў свайго сябра, якую агародніну ён любіць есці.
Прыклад: “Саша, ты ясі агурок?”. Саша адказвае: “Так, я ем агурок”.
Гульня “Агароднік”
Дзеці прыдумваюць, якой агароднінай яны будуць і становяцца ў круг.
Выхавальнік: Я буду агароднікам. (Выходзіць у сярэдзіну круга і стукае палкай аб зямлю).
Дзеці: Хто там?
Выхавальнік: Агароднік!
Дзеці: Чаго прыйшоў?
Выхавальнік: Рэпку ўзяць!
Пасля такога адказу ўсе вядуць карагод і спяваюць:
Зверху рэпка зялёная,
У сярэдзіне тоўстая,
Напрыканцы вострая.
Хавае хвост пад сябе.
Хто да яе не падыдзе,
Усялякі за віхор возьме.
Агароднік адгадвае, хто з дзяцей назваў сябе рэпкай.
Выхавальнік: Даша, ты назвала сябе рэпкай?
Калі агароднік адгадае, рэпка займае яго месца. Агароднік не павінен ведаць, хто назваўся рэпкай. Адгадваць ён можа тры разы, калі не адгадае, то выбіраюць іншага агародніка.
Бульбашык:
– Дзе расце агародніна? (На градках у агародзе).
– Што трэба рабіць, каб вырас добры ўраджай? (Трэба палоць, паліваць).
– Што яшчэ трэба для таго, каб выраслі расліны? (Цёплае надвор’е, вільготная зямля, каб не перашкаджала пустазелле).
– Хто з вас працаваў на градках?
– Як вы дапамагалі дарослым?
Бульбашык: Вось і мне пара збірацца, трэба бегчы на агарод, дапамагаць бабулі. Цяпер я ведаю, як цяжка вырасціць агародніну.
Дзеці развітваюцца з Бульбашыкам.
Фізічная культура (на паветры). Гульнявы занятак
Рухомыя гульні “Хто пайшоў?”, “Лаві-кідай”, гульнявое практыкаванне “Прайдзі, не дакраніся”.
Прагулка
1 Гаспадарча-бытавая праца
Даручэнне сабраць мячы пасля фізкультурнага занятку.
Мэта: развіваць адказнасць, уменне дзейнічаць па славеснай інструкцыі.
2 Назіранне за птушкамі
Мэта: выклікаць цікавасць да навакольнага асяроддзя, паглыбляць уяўленні пра птушак; заахвочваць да ўдзелу ў размове; развіваць жаданне і ўменне выказваць свае меркаванні; выхоўваць культуру маўленчых зносін.
3 Індывідуальная работа
Завучванне лічылкі.
4 Беларуская народная гульня (з мастацкім словам “Крот і агарод”)
Мэта: замацоўваць вымаўленне гука [р]; удасканальваць уменне бегаць з лоўляй і выкрутамі, уменне хутка арыентавацца ў навакольных абставінах; спрыяць захаванню добрых узаемаадносін паміж дзецьмі.
5 Самастойная гульнявая дзейнасць
Мэта: развіваць уменне прымаць удзел у размове, задаваць пытанні.
6 Гаспадарча-бытавая праца
Складанне цацак у шафу пасля гульняў.
Мэта: выхоўваць жаданне сумесна з выхавальнікам падтрымліваць парадак на ўчастку.
Другая палова дня
1 Моўная гульня “Палічы да пяці”
Мэта: фарміраваць уменне дапасоўваць лічэбнікі да назоўнікаў у родзе, ліку, склоне.
2 Мастацкая дзейнасць
Аплікацыя “Агародніна на талерцы”.
Мэта: развіваць уменне дзяцей працаваць з гатовымі формамі, правільна размяшчаць іх на лісце паперы, адпрацоўваць навык акуратнага наклейвання.
3 Мастацкая дзейнасць
Чытанне беларускай народнай казкі “Як курачка пеўніка ратавала”.
Мэта: працягваць фарміраваць уменне слухаць і разумець мову выхавальніка, адказваць на яго пытанні; падвесці да разумення жанравых уласцівасцей казкі.
Предложить публикацию